خواب شفاف یا روشن به خوابی گفته می شود که آگاهانه باشد و برای بیشتر آدم ها حداقل یکبار در زندگی رخ می دهد. بعضی ها با تمرین های مخصوص این ویژگی مغز را تبدیل به یک پروسه اختیاری می کنند یعنی وقتی خواب می بینند می دانند که دارند خواب می بینند و محتوای خواب خود را می توانند تغییر دهند. این تغییر دادن محتوا با آن چیزی که در تخیلات معمولی انجام می دهیم کاملا متفاوت است و اینطور نیست که فقط قسمتی از مغز ما که مسئول بینایی ست در آن دخیل باشد. در رویای آگاهانه همه ی پنج حس با شدت بسیار بیشتر از بیداری حضور دارند و آگاهی بر بال های ضمیر ناخودآگاه به سفرهای ناشناخته و عجیب می رود. شاهد این مدعا جدیدترین تحقیقات علمی ست که نشان می دهند در خواب شفاف فعالیت های مغز شبیه حالت بیداری هستند.
اما تقویت این ویژگی به چه درد می خورد و فایده اش چیست؟ ورزشکاران حرفه ای، هنرمندان، عارفان و رازوران، فیلسوفان و همه کسانی که در پی شناخت بیشتر خود هستند با استفاده از خواب روشن توانایی بیشتری برای کشف قابلیت های درونی خود خواهند داشت. 
یادگیری مهارت های ورزشی:
در کنگره سراسری که در سال ۲۰۱۱ با شرکت بیش از هزار و هشتصد محقق و متخصص خواب در آلمان برگزار شد، درباره تاثیر خواب روشن بر یادگیری مهارت های ورزشی نیز بحث شد. تاکید متخصصان از این جهت بود که طبق یافته های جدید در خواب روشن همان بخش هایی از مغز فعال می شوند که در بیداری فعالند. تجزیه و تحلیل فعالیت های مغزی در حالت خواب شفاف نشان می دهند که تقریبا همه ی قسمت هایی که مسئول حرکت بدن هستند فعالیتشان شبیه حالت بیداری ست در حالی که بدن هیچ حرکتی ندارد. مثلا اگر رویا بین در رویا دستش را بلند کند، نقاطی از مغز که مسئول حرکت دست در بیداری هستند فعال می شوند. (۱) به عبارت دیگر مغز نمی تواند تفاوت بین بیداری و خواب روشن را تشخیص دهد. از این یافته به ویژه در تمرین مهارت های ورزشی استفاده می شود.
در تحقیقی که توسط دانیل ارلاخر (۲) و همکارانش در دانشگاه هایدلبرگ آلمان انجام شد، کسانی که در خواب روشن مهارت های پرتابی خود را تقویت کرده بودند با فاصله نسبت به سایرین امتیاز آوردند. (۳)
البته دو نکته را باید در نظر داشت: اول اینکه فقط تمرین در خواب روشن موجب برتری ورزشی نمی شود. یعنی اگر کسی بدون هیچ تجربه واقعی در یک رشته ورزشی بخواهد آن ورزش را صرفا در خواب روشن یاد بگیرد، تلاشش نتیجه بخش نخواهد بود. اما یک ورزشکار حرفه ای که ورزش مورد علاقه اش را در خواب شفاف هم انجام می دهد، پیشرفت بسیار بهتری نسبت به هم رشته ای هایش خواهد داشت. دوم اینکه وقتی می گوییم خواب روشن مهارت های ورزشی را بهبود می بخشد منظور این نیست که قدرت یا سرعت یا استقامت یا توده ماهیچه ای ورزشکار را بیشتر می کند. منظور این است که مهارت ورزشی آن فرد و همین طور روحیه او بهتر می شوند و پیش شرط هایی که لازمه بهبود قدرت، سرعت یا استقامت یا توده ماهیچه ای ورزشکار هستند در او تقویت می شوند.
مقابله با کابوس های شبانه: برخی مواقع می توان از خواب شفاف برای مواجهه با کابوس های شبانه استفاده کرد و آنها را به شکلی مثبت تغییر داد. متخصصان توصیه می کنند کسی که کابوس های شبانه تکرار شونده داشته باشد می تواند با تسلط بر خواب خود از شر آن کابوس خلاص شود. یکی از روش های پیشنهادی به این صورت است که فرد ابتدا کابوس خود را با همه جزییاتی که به خاطر می آورد می نویسد و در نوشته اش برای آن پایان مثبتی در نظر می گیرد. بعد در خواب روشن آن تغییر را اعمال می کند. البته بیشتر کسانی که کابوس های شبانه می بینند روحیه ای حساس دارند و سرزندگی خواب روشن ممکن است آنها را از واقعیت روزمره به فرار به رویا سوق دهد. هر جهان بینی که داشته باشید همواره این نکته را فراموش نکنید که آنچه در خواب می بینیم با واقعیت روزمره فرق دارد و دنیای رویای شفاف را هر چقدر هم که واقعی و غیر قابل انکار به نظر برسد نمی توان با واقعیت فیزیکی مخلوط کرد.
تماس با ناخودآگاه و شناخت بیشتر خود: در خواب روشن عمیق ترین و مخفی ترین ابعاد هویت آشکار می شوند. همه فیلترهای درونی که ذهن برای زندگی بی دردسر در جامعه ساخته است برداشته می شوند و رویابین به جهان بی مرز و محدوده ی درون وارد می شود. در این حالت خبری از معذوریت ها و اخلاقیات دست و پاگیر نیست. رویابین در بیشتر موارد بر آنچه که می بیند مسلط است و به اختیار خود بر جهانش حکم می راند اما معنی این تسلط گذاشتن فیلترهای ذهنی جدید یا تغییر بی قید و شرط مسیر رویا نیست. ضمیر ناخودآگاه فرد (از نظر روانشناسان) یا استاد درون (از نظر رازوران) با شیوه های نمادین فرد را به سفرهای شگفت انگیز می برد و هم زمان خود واقعیش را به او می نمایاند. در خواب روشن رویابین هم خواب می بیند و هم می تواند خوابش را در همان لحظه تعبیر کند.
خلاقیت: خلاقیت و نوآوری استعداد یا توانایی برای ساختن افکار یا ایده های تازه است. مهم ترین چیزی که به خلق ایده های تازه و جدید منجر می شود هماهنگی و نگاه کلی ذهن به جزییات افکاری ست که حول یک موضوع متمرکز شده اند. خواب روشن علاوه بر اینکه همواره چشم اندازهای جدیدی خلق می کند، ابعاد تازه و ناشناخته موضوعاتی را که رویابین در بیداری با آنها کلنجار می رود برایش آشکار می سازد.
سیر و سلوک عرفانی: خواب شفاف یا رویای آگاهانه از ابتدا وسیله ی دست یابی به جهان های رویایی بود که ادعا می شود مثل جهان فیزیکی واقعی و دست یافتنی هستند. رازوران، جادوگران و شمن ها در همه فرهنگ ها با استفاده از خواب روشن به توانایی های شگفت انگیز درونی دست یافتند و همه آنچه را که در افسانه ها و اسطوره ها می شود پیدا کرد عملا در خواب تجربه کردند. انجمن های مخفی مهرپرستان، آن دسته از پیران مغان که ساکن کوهها و آتش کده های دور دست بودند، یوگی های هندی، تبتی ها، شمن های مکزیک و صدها مکتب رازوری دیگر خواب روشن و تکنیک های دست یابی به آن را فقط برای همفکران و شاگردان خودشان فاش می کردند و همان را هم طوری در لفافه ی جملات چند پهلو و استعاری و آیین های پر رمز و راز می پیچیدند که برای آدم های عادی فهم آن مشکل و حتی غیرممکن بود.
- https://idw-online.de/de/news444722
- ِDaniel Erlacher
