واقعیت مجازی یا Virtual Reality یک فناوری نوین است که به کاربر امکان می دهد تا به کمک کامپیوتر با دنیایی مجازی وارد تعامل شود. در این حال کاربر با کمک عینک ویژه، هدفون و حسگرهای لمسی (دستکش یا کلاه یا صندلی یا هر دستگاه دیگر که حس لمس و حرکت و پرواز را القا نماید) به محیط بازی رایانه ای یا فضایی سه بعدی و شبیه سازی شده و رویایی وارد می شود و می تواند با این دنیای مجازی تعامل نماید.
فناوری واقعیت مجازی که از چند سال پیش اختراع شد با پیشرفت هایی که طی یک سال اخیر داشته، می رود تا انقلابی تازه در رابطه بین کامپیوتر و انسان ایجاد کند و دور از ذهن نیست اگر تصور کنیم که طی چند سال آینده لپ تاپ ها و اسمارت فون های امروزی را تاحد زیادی به حاشیه خواهد راند. برای نمونه با استفاده از واقعیت مجازی؛ کاربر می تواند در منظره ای رویایی به صفحه مرورگر و اینترنت وارد شده و در یک اتاق کار رویایی آنچه را که می خواهد انجام می دهد در حالی که در اصل عینکی به چشم دارد و با تکان دادن انگشتان یا صحبت کردن تایپ می کند، یا نقاشی می کشد یا به کارهای اداری و تجاری می پردازد. موارد استفاده این فناوری چنان زیاد است که تقریبا همه ی ابعاد زندگی انسان را طی چند سال آینده دستخوش تغییر خواهد کرد. از بازی های کامپیوتری گرفته تا پزشکی، آموزش و پروش، تحقیقات دانشگاهی، معماری، توریسم، شبکه های اجتماعی، صنعت و تقریبا هر چیز دیگر تحت تاثیر این فناوری دچار تغییر وتحول خواهند شد.
تجربه خروج از بدن: تجربه خروج از بدن به حالتی گفته می شود که طی آن تجربه کننده خود را بیرون از بدن می یابد و از زاویه ای دیگر می تواند به خود و محیط اطراف نگاه کند. در پزشکی این تجربه را توهمی می دانند که توسط مغز ایجاد شده و در شرایط ویژه امکان بروز می یابد. گزارش های بسیار زیاد از پزشکان در اتاق عمل یا بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند مبنی بر تجربه ناخواسته این حالت در هنگام بیهوشی وجود دارد. از آنجا که در گزارش های اینچنینی تجربه کننده در بیشتر موارد تونلی از نور می بیند و حسی از رهایی و آزادی را تجربه می کند، به آنها تجربیات نزدیک به مرگ هم می گویند.
تجربه خروج از بدن در موقعیت های دیگر هم ممکن است امکان بروز داشته باشد. مثلا بیداری در وقت فلج خواب یا در خواب روشن و یا هنگام بختک ارادی.
تجربه خروج از بدن با استفاده از دستگاههای واقعیت مجازی، چیزی ست که هم اکنون شرکت های تولید بازی های رایانه ای و پژوهشگران زیادی را از همه جای دنیا به خود مشغول کرده و متخصصان می کوشند با استفاده از این فناوری حس خروج از بدن را به کاربر القا نمایند.
توبیاس گملر Thobia Gemmler یک کارشناس آلمانی به تازگی فناوری جدیدی ابداع کرده که با استفاده از آن کاربر می تواند خود و محیط اطراف را از زوایای گوناگون دیده و حس خروج از بدن را تجربه کند. در این روش با استفاده از دو دوربین دو تصویر جداگانه به عینک مجازی که روی چشم کاربر است فرستاده می شود. با این دو دوربین همزمان دو تصویر از زوایای مختلف پخش می شوند طوری که کاربر محیط اطراف را کمی تاریک تر می بیند و حس می کند که پشت سر یا کنار خودش در حال راه رفتن است. البته این فناوری پیش تر هم در سایر مراکز پژوهشی و با تفاوتی اندک آزموده شده بود. ویدیوی این آزمایش را از اینجا ببینید(دو دقیقه):
در یک آزمایش دیگر پژوهشگران دانشگاه بارسلونا سعی کردند پدیده خروج از بدن را شبیه سازی نمایند. هدف آزمایش پاسخ به این پرسش بود که آیا تجربه خروج از بدن، ترس از مرگ را کاهش می دهد یا نه؟ نخست از سی دو نفر شرکت کننده خواسته شد که لباسی به رنگ سیاه پوشیده و عینک واقعیت مجازی را به چشم بگذارند. سپس به دستها و پاهای آنها دستگاههای ویبره وصل شد. قصد پژوهشگران این بود که به این روش کل بدن را به محیط واقعیت مجازی وارد کنند.
شرکت کنندگان روی صندلی نشسته و پای خود را روی میزی که جلوی آنها بود دراز کردند. تصویری که در عینک مجازی پخش می شد، شرکت کننده را دقیقا در همین وضعیت نشسته اما در محیط مجازی و در حالی که گوی های درخشانِ آبی رنگ به پاها و دستها برخورد می کردند نشان می داد. با هر برخورد دستگاههای ویبره به کار افتاده و حس برخورد واقعی را به بدن القا می کردند. پس از مدتی که شرکت کننده به بدن مجازی خود عادت کرد، دوربین زاویه خود را به سمت بالا تغییر داده و این حس را که شرکت کننده در حال خروج از بدن است و از زاویه بالای سر خود در حال مشاهده است، ایجاد نمودند. پنجاه درصد شرکت کنندگان همچنان برخورد توپ و بدن مجازی خود را حس می کردند در حالی که پنجاه درصد دیگر حس کردند که از بدن مجازی خود جدا شده و در حال پرواز هستند!
ویدیوی این آزمایش را از اینجا نگاه کنید (دو دقیقه و نیم):
نیمی از شرکت کنندگان که حس خروج از بدن و پرواز داشتند پس از آزمایش اذعان کردند که ترس آنها از مرگ و دنیای احتمالی که ممکن است پس از آن وجود داشته باشد تا حدود زیادی از بین رفته است.
با اطمینان صد در صد نمی توان گفت که چنین آزمایشاتی تجربه خروج از بدن را ایجاد می کنند یا آن را شبیه سازی می نمایند. برای پاسخ قطعی باید کسانی که تجربه خروج از بدن داشته اند این دستگاهها را امتحان کرده و آن را با تجربیات طبیعی خروج از بدن مقایسه کنند. اما می توان نتیجه گرفت که به احتمال زیاد با دستکاری سیگنال های دیداری لمسی و شنیداری که به مغز وارد می شوند می توان آن را فریب داده و حس ورود به محیط جدید را به آن القا نمود. به نظر می رسد که مغز سیگنال های دریافتی را بهتر از واقعیتِ واقعی باور می کند. اما آیا این حس جدایی از بدن پس از چند بار تکرار هم همچنان ایجاد خواهد شد؟ آیا پس از اینکه مغز به سیگنال های ورودی عادت کرده و آن را در حد یک واقعیت مجازی قبول کند، باز هم همین حس جدایی از بدن را در حین استفاده از دستگاه خواهد داشت؟