آرمیتی چیست؟

آرمیتی در جهان بینی سیمرغی که قدیمی ترین جهان بینی ایرانی ست یکی از سه زَنخُدای اصلی ست که جهان از ترکیب آن سه می زاید و می روید. در جهان بینی سیمرغی به آفرینش و آفرینندگی آنطور که در دین زرتشت و ادیان ابراهیمی می شناسیم، اعتقاد ندارند.

پیروان جهان بینی سیمرغی یا خرمدینان آفرینش را روند روئیدن می دانند: انسان یا مردم یا مَرت تخم، از بن هستی می روید و هر انسانی گوهر خدایی را در خود پنهان دارد، هم زاینده ی خدا و هم زاییده شده از خداست.

زنخدای آرمیتی در این جهان بینی یکی از سه زنخدای اصلی، نماد تن و زنخدای محافظ زمین هست. اگر انسان دانه و بن هر بینشی را داشته باشد، آن بینش را می تواند در آرمیتی یا تن وجود خود بکارد و آن بینش به درختی تنومند مرکب از شاخه و برگ و میوه و ریشه تبدیل می شود.

آرمیتی همچنین به معنی سلامتی کامل، فروتنی و بردباری معنوی، فرزانه کامل و مظهر اندیشه عمیق است.  

آرمیتی بعدها در جهان بینی زرتشتی تبدیل به فرشته ای معمولی در کنار سایر فرشتگان شد و جایگاه بی مثال خود را از دست داد.

با توجه به تعابیر فوق، ما واژه ی آرمیتی را برای اشاره به حالات خودآگاهی تغییر یافته همراه با کنترل و تسلط بر بدن به کار می بریم.

منظور از خودآگاهی تغییر یافته، حالتی ذهنی یا درونی ست که طی آن فرد، محیط اطراف را نه مثل مواقع معمولی بلکه طور دیگری ادراک می کند. ساده ترین مثال مستی ناشی از شراب است. آدم مست، محیط اطراف و احساسات درونی خود و به تبع آنها جهان را مثل موقع عادی درک نمی کند. در نتیجه رفتار او نیز مثل مواقع عادی نیست. کسی که در نتیجه نوشیدن زیاده از حد شراب مست می شود، یک جایی کنترل خود را از دست می دهد. یا به خواب می رود یا اعمال و رفتاری از او سر می زند که با اعمال و رفتار وی در مواقع عادی فرق دارند. همه اینها نشان می دهند که خودآگاهی او تغییر کرده و دیدِ دیگری به محیط دارد. چنین حالتی را خودآگاهی تغییر یافته می گوییم.

اما این خودآگاهی تغییر یافته فقط با شراب حاصل نمی شود. حرکات بدنی، رقص، نوع تنفس، آواز، موسیقی و دهها روش و ابزار دیگر هم وجود دارند که اجرا یا بکارگیری آنها انسان را وارد حالتی از خودآگاهی تغییر یافته می کنند و برای مدت معینی او را از دنیای عادی می کَنَند و سرخوش و سرمستش می کنند.

از نقطه نظر تسلط بر خود دو نوع خودآگاهی تغییر یافته داریم: نوع اول خودآگاهی تغییر یافته بدون تسلط است، نوع دوم خودآگاهی تغییر یافته همراه با تسلط بر ذهن و بدن است.

نوع اول را در افرادی که زیاده از حد الکل یا مواد روانگردان مصرف کرده اند می توان دید. اینها تقریبا تسلطی بر خود ندارند و رفتارشان ممکن است موجب آزار دیگران یا آسیب و صدمه به خودشان شود.

نوع دوم در افرادی که هدفمند، آگاهانه و بدون استفاده از مواد شیمیایی یا روانگردان قصد تغییر حالات درونی خود را دارند می توان دید.

مثلا کسی که بدون وقفه بیش از یک تا یک ساعت و نیم ورزش می کند (بسته به موقعیت بدنی)، در نتیجه ی ترشح هورمون اندورفین؛ دچار حالتی می شود که معتادان بعد از کشیدن تریاک آن را تجربه می کنند. فرقش این است که این دومی بر گفتار یا احیانا رفتار خود تسلطی ندارد و ممکن است چیزی بگوید یا کاری کند که بعدا در حالت عادی با آن موافق نباشد اما اولی در عین احساس سرمستی و سرزندگی، کاملا بر خود و رفتارش مسلط است: هم رها و آزاد است و هم در عین رهایی از قید و بندهای عادی می داند که چه بگوید یا چه رفتاری از خود نشان دهد. این حالت درونی را در انواع مختلف مراقبه ها هم می بینیم.

برای اشاره به فردی که هدفمند و آگاهانه اقدام به تغییر خودآگاهی خود می کند می توان از اصطلاح خودآگاهی تغییر یافته همراه با تسلط استفاده کرد. اما چون این اصطلاح بسیار طولانی و استفاده مکرر از آن چندان خوشایند نیست، به جایش از اصطلاح آرمیتی و برای اشاره به آن نیروی محافظ و مسلط درونی که در چنینی مواقعی از انسان محافظت می کند و در حالی که او را رها کرده، مواظبش هم هست از اصطلاح پیر درون استفاده می کنیم.