منظور از خواب روشن یا رویای آگاهانه اینست که فردِ خوابیده همزمان که خواب می بیند، بداند که دارد خواب می بیند و نیز بتواند خواب خود را کنترل نماید: مناظر رویا را تغییر دهد یا رویای خود را عوض کند.
به این پدیده از سه دیدگاه می توان پرداخت: دیدگاه علمی، دیدگاه رازورانه و دیدگاه خرافی. بسته به اینکه از کدام دیدگاه به پدیده خواب روشن پرداخته شود، برداشت ها از آن متفاوت خواهند بود. در هر یک از این دیدگاهها دسته های گوناگون از متخصصان یا مدعیان را می توان دید که بر پایه دانسته های خود درباره آن اظهار نظر می کنند:
دیدگاه علمی: از دید علم پدیده رویای آگاهانه ارتباطی با دنیای دیگر ندارد و صرفا محصول مغز است.
متخصصان مغز سعی می کنند این پدیده را در آزمایشگاه بازتولید کرده و درباره چرایی و چگونگی آن تحقیق نمایند. آنها می خواهند به پرسش هایی از این دست پاسخ دهند: رویای آگاهانه چه ارتباطی با فرگشت (تکامل طبیعی) انسان دارد؟ آیا یک چیز اضافی ست یا می توانسته در راهی که انسان را به جایگاه کنونیش رسانده کمک دهنده باشد؟ رابطه خواب روشن با بیداری و خواب چیست؟ چه استفاده عملی از این پدیده می توان کرد؟ خواب روشن و تجربیات نزدیک به مرگ چه ارتباطی با هم دارند و آیا در انسان ها و حیوانات مشترکند یا نه؟
روانشناسان از این پدیده برای بالابردن خلاقیت، کاهش استرس و نیز از بین بردن کابوس ها استفاده می کنند.
فیلسوفان معاصر سعی می کنند از این پدیده برای توضیح و تبیین آگاهی پدیداری (کیفیات ذهنی یا کوالیا) استفاده کرده و رازو رمز آگاهی را بشکافند.
ورزشکاران حرفه ای تلاش می کنند از خواب روشن برای افزایش مهارت های ورزشی استفاده کرده، رکوردهای جدید ثبت کنند و از حریفان خود جلو بزنند.
متخصصان کامپیوتر و هوش مصنوعی به سرعت در حال برنامه نویسی الگوریتم هایی هستند که بتوان با استفاده از آنها حالت هایی مانند رویای آگاهانه و برونفکنی را در واقعیت مجازی و در فضای بازی های کامپیوتری و فیلم های مدرن شبیه سازی نمود.
دیدگاه رازورانه: از این دید خواب روشن دریچه ای ست به جهان پر رمز وراز درون و وسیله ای برای کنکاش در باب چرایی هستی و چرایی انسان و شناخت و تجربه ی بی واسطه ی آن چیزهایی که در ادیان و مذاهب گوناگون برای شناختشان باید به واسطه های قدسی متوسل شد.
باورمندان به این دیدگاه را در حال حاضر و در ایران می توان به دو دسته تقسیم نمود: دسته نخست که متمایل به جهان بینی های غیر ایر انی هستند و می کوشند عناصر و اندیشه های کلیدی این جهان بینی ها را برای خواننده فارسی زبان توضیح داده و در صورت امکان این اندیشه ها را با طرز فکر جستجوگر ایرانی همگام نمایند. در نظر آنها خواب روشن تکنیکی ست که طی هزاران سال توسط اساتید گوناگون آزموده شده و با پیگیری رهنمودهای این اساتید می توان آن را آموخت. 
دسته دوم متمایل به اندیشه های باستانی در فلات ایران هستند و سعی می کنند لباس شعر و تشبیه و استعاره را از تن این اندیشه ها بیرون کرده و آنها را به معرض نمایش بگذارند. در نظر آنها رویای آگاهانه و پدیده های مرتبط با آن مانند برونفکنی همراه همیشگی اندیشمندان باستانی ایران بوده و اگر غبار خرافات و انحراف از این اندیشه ها زدوده شود، گوهری را که به جا می ماند می توان به زبان امروزی عرضه نمود.
رازوران در هر دو دسته همواره مشغول تصحیح و تکمیل خود هستند، اهل منطق و استدلالند، احساس مسئولیت می کنند، بین خود و خواننده و شنونده فاصله نمی اندازند، از روی تجربه حرف می زنند و همواره نیم نگاهی به دانش های روز و جهت حرکت انسان مدرن دارند.
دیدگاه خرافی: از این دیدگاه رویای آگاهانه با ترس و وحشت آمیخته شده و کسی که می خواهد آن را تجربه کند باید خود را آماده ی رودر رو شدن با جن و غول و عفریت و دهها موجود عجیب و غریب دیگر نماید. آنها مرتبا از واژه هایی مثل چاکرا، روح، چشم سوم و… یاد می کنند و علاوه بر اینکه معنی این مفاهیم را نمی دانند، یک سری شرط و شروط های نامفهوم که حتی برای خودشان هم روشن نیست برای تجربیات خواب آگاهی می گذارند.
طرفداران این دیدگاه اهل استدلال نیستند و از پژوهش های علمی فراری اند. نه به این خاطر که این پژوهش ها را قبول ندارند بلکه به این دلیل که اصلا سواد فهم استدلال های علمی و فلسفی را ندارند.
این دیدگاه متاسفانه در حال حاضر صدایش بسیار بلند است و تقریبا هرکس را که بخواهد به راه رازوری و عرفان برود یا رویای روشن را تجربه کند، به دام می اندازد و از او آدمی کور ذهن و بی ثبات و یکدنده و لجوج می سازد که پر از تضاد، پرمدعا و از درون تهی ست.
